صنایع پتروشیمی و صنایع شیمیایی به صنایعی گفته می شوند که مواد خام طبیعی مانند؛ نفت خام، گاز طبیعی، آب، هوا، زغال سنگ، فلزات و مواد معدنی و غیره را، به بیش از 70،000 محصول و ماده شمیایی تبدیل می سازند. صنایع شیمیایی نقش پر رنگی را در میان همه صنایع برعهده دارند و طیف وسیعی از صنایع فرعی را شامل می‌شود؛ که از جمله آن‌ها می‌توان به صنایع معدنی، سرامیک و پتروشیمی اشاره نمود. پالایشگاه‌ها و واحدهای پتروشیمی که مواد خام نفتی را به موادی چون سوخت، حلال (نظیر استون)، رزین و… تبدیل می‌کنند نمونه‌ای از صنایع شیمیایی به‌شمار می‌روند. در صنایع شیمیایی متخصصان و کارشناسان مختلفی از جمله مهندسان و دانشمندان شیمی و تکنسین های آزمایشگاهی و… مشغول به کارهستند.

صنایع پتروشیمی، بخش بزرگی از صنایع شیمیایی است که فراورده‌های شیمیایی را از مواد خام حاصل از نفت یا گاز طبیعی تولید می‌کند. مواد شیمیایی مورد نیاز امروزی پیش از وارد شدن نفت در زندگی امروزی، بر اثر تبدیل و تغییر صنایع گیاهی و جانوری به‌دست می‌آمد. از اوایل قرن بیستم نفت خام و گاز طبیعی به عنوان ماده اولیه برای تهیه بسیاری از ترکیبات شیمیایی مورد نیاز انسان، اهمیت بسزایی پیدا کرده است. امروزه فراورده‌های نفتی علاوه بر مصرف در زمینه سوخت وسایل نقلیه، روغن موتور و غیره در تهیه بسیاری از قطعات مورد نیاز ساخت وسائل نقلیه، نقش بسزایی دارد. فراورده های نفتی کاربرد گسترده و چشمگیری در تهیه سوخت موشک های هدایت کننده، فضانوردها و ماهواره‌ها و حتی در ساخت بسیاری از قطعات داخلی دارند. همچنین ماده اولیه بیشتر داروه ها و حتی آنتی بیوتیک ها از فراورده های نفتی بدست می آید.

صنعت پتروشیمی یک صنعت رقابتی است و از دیدگاه اقتصادی، یک صنعت سودآور است و شامل نوآوری‌های تخصصی قابل توجهی است. خرید و فروش محصولات پتروشیمی در سطح بازار جهانی، سودآوری بسیاری در این عرصه دارد. از نظر حجم تولید، این صنعت تقریباً ۱۰ درصد از کل نفت و گاز طبیعی جهان را به خود اختصاص داده است. بر اساس ارزش محصول، صنعت پتروشیمی سهم بیشتری از کل صنعت نفت و گاز را از آن خود کرده است که نشان دهنده ارزش بالای محصولات پتروشیمی در مقایسه با انواع سوخت‌ها است.